Oplossing voor files: multimodale hubs in voorsteden en aparte rijbanen tot aan het werk

Door in onze voorsteden niet alleen klassieke, maar ook nieuwe vervoersmodi aan te bieden, onder meer zogenaamde ‘shared on-demand’ rides, kunnen we het fileleed in ons land verminderen. Willen we de steeds strakkere mobiliteitsknoop helemaal ontwarren, moeten we vanuit multimodale hubs ook aparte rijbanen voorzien die doorheen deze voorsteden lopen en ze verbinden met de omgeving. Dat stelt de gerenommeerde professor Urbanisatie Alexander D’Hooghe (MIT) voor in een nieuwe mobiliteitsstudie, waarin hij Brussel en Antwerpen onder de loep neemt. Zo zijn er verschillende hubs nodig in het noorden van onze hoofdstad en in het noorden van de metropool. Donderdag wordt het onderzoek van ORG Permanent Modernity voorgesteld aan beleidsmakers, architecten en projectontwikkelaars op de jaarlijkse vastgoedtop Realty in Knokke-Heist.

Het voorbije decennium heeft het fileleed op onze wegen een gigantische omvang aangenomen. In heel België staan we nu al met z’n allen meer dan één miljoen uren aan te schuiven. De economische schade is navenant. Zo schat de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) de kosten van verkeersopstoppingen op 1 à 2 procent van ons bruto binnenlands product (bbp). De meest voorzichtige inschatting gaat dus uit van een impact van 4,35 miljard euro verlies op jaarbasis. Inmiddels geven ook liefst zes op de tien buitenlandse bedrijven in ons land (61 procent) al aan dat de files bijkomende investeringen in België tegenhouden. 

Het mag dus duidelijk zijn dat het dagelijkse fileleed stilaan als een molensteen rond de nek van ons land hangt. Professor Urbanisatie Alexander D’Hooghe, die in het verleden al het complexe Oosterweel-dossier uit het slop trok, is de voorbije maanden met z’n team nagegaan hoe we ons uit deze netelige situatie kunnen bevrijden.

“De manier waarop wij vandaag wonen, werken en ons verplaatsen is niet langer efficiënt op elkaar afgestemd. Tijdens onze zoektocht naar oplossingen zijn we ervan overtuigd geraakt dat de ruimte tussen de stedelijke kernen en de buitenliggende suburbs een sleutel kan zijn om deze knoop eindelijk te ontwarren.” 

Alexander D’Hooghe, Founding Partner bij ORG Permanent Modernity

Multimodale hubs

Vandaag zet het Vlaams beleid al voor een stuk in op multimodale hubs, met en zonder Park & Ride. Het gaat om moderne sites, vaak bij een bestaand trein- of metrostation, waar verschillende vervoersmogelijkheden samenkomen. Denk maar aan de klassieke bussen, metro’s en taxidiensten. Maar ook aan tal van nieuwe transportmodi zoals o.a. e-bikes, steps, e-hailing, en vooral gedeelde private shuttlediensten (shared on-demand services) die je met een app kan oproepen. Deze laatste komen uit de studie van D’Hooghe specifiek als een relevante oplossing in de Vlaamse context naar voor. Dit lijkt een goede optie, die ook een snelle uitrol verdient. Hubs geven aan een veelheid aan mobiliteitsaanbieders de kans om zich aan te bieden. 

“In deze hubs kan iedereen zijn meest efficiënte vervoermiddel kiezen om zijn of haar reis naar het werk of een afspraak verder te zetten. Belangrijk hierbij is wel dat er een ‘flow’ wordt gecreëerd, een vlotte doorstroom. We zouden dit model wensen aan te vullen. Dit kan door op drukke momenten de voertuigen met plaats voor meerdere inzittenden voorrang te geven op bvb. busbanen of aparte banen die de stedelijke hubs verbinden met de voorsteden. Een rooster van zulke banen zou voor een groot deel in het bestaande wegennet ingepast kunnen worden. Voorlopig is dit slechts een hypothese. Verder onderzoek is nodig.”

Alexander D’Hooghe, Founding Partner bij ORG Permanent Modernity

De studie suggereert daarnaast om op termijn ook nieuwe mogelijkheden zoals zelfrijdende (deel)wagens en bussen te implementeren. In de verre toekomst zouden zelfs luchttaxi’s tot de mogelijkheden kunnen behoren. Maar voor die laatste is het nog te vroeg om het werkelijke potentieel ervan te beoordelen.

Nieuwe woonmogelijkheden

De multimodale hubs moeten trouwens niet louter als zuivere mobiliteitspunten worden beschouwd. Zo kan je er bijvoorbeeld ook pakjesdiensten in onder brengen, waar je gedurende de hele dag postpakketten kan afhalen. Dan hoeven bestelwagens zich al weer minder te mengen in het woon-werkverkeer in de stad. 

Daarnaast kunnen o.m. ook kledingwinkels, supermarkten, apotheken en crèches in de hubs een plaats krijgen. Dat opent dan weer perspectieven om rond en in de buurt van de multimodale hubs ruimte te voorzien voor nieuwe woonprojecten en/of reconversie. Zo verkort je voor vele Belgen het woon-werktraject nog een stuk verder, stelt de studie voor.

“Dit onderzoek toont aan dat de vastgoedsector een deel van de oplossing kan zijn, in plaats van een deel van het probleem. De sector is dan ook meer dan ooit bereid om haar rol hierin op te nemen. Maar dat kan alleen als álle partijen, inclusief de verschillende overheden, mee aan de kar trekken. Als we daarin slagen, dan zijn wij er rotsvast van overtuigd dat ons land op het vlak van slimme mobiliteit en stadsontwikkeling op termijn een voorbeeld kan zijn voor de rest van Europa.”

Mathieu Van Marcke, algemeen directeur Realty   

Brussel en Antwerpen

Professor D’Hooghe en zijn team van ORG Permanent Modernity werkten overigens voor Brussel en Antwerpen al twee meer concrete case studies uit. Niet toevallig voor deze twee steden. Onze hoofdstad en de metropool zijn wereldleiders op het vlak van tijdverlies door files. Zo verliezen automobilisten in Antwerpen gemiddeld 34 minuten per dag, of 30 procent meer tijd dan zonder opstoppingen. In Brussel is de situatie nog erger. Daar is een bestuurder dagelijks gemiddeld 44 minuten kwijt, of 38 procent meer tijd dan zonder files. 

Om onze hoofdstad een tweede adem te schenken, zou vooral het noorden onder handen moeten genomen worden, leert de studie. De onderzoekers stellen voor om twee Park & Ride-zones met enkele multimodale voorzieningen te openen langs de E19, één in de buurt van Peutie en één in de buurt van Grimbergen/Strombeek-Bever, daarnaast ook twee grote multimodale hubs met parkeermogelijkheden aan het station van Vilvoorde en aan Brussels Airport, twee kleinere hubs met parking aan Zaventem station en Brucargo en twee multimodale hubs in Schaarbeek en aan het station Bordet. Concreet zou bijvoorbeeld iemand die vanuit Leuven naar de Brusselse rand moet, eerst met de trein naar de luchthaven kunnen reizen, om van daaruit met een trambus naar een lokaal mobipunt in de rand te rijden en daar een e-bike te nemen naar z’n werk. 

Voor Antwerpen kijken de onderzoekers eveneens naar het noorden van de stad. Daar worden vandaag al grote Park & Rides voorbereid in de buurt van Havana, aan de afrit van de A12;  in Merksem, aan de afrit van de E19; en aan de Bosuil. Daarnaast suggereert D’Hooghe ook multimodale hubs aan onder meer Luchtbal en Schijnpoort. Concreet zou iemand die vanuit het Waasland naar Antwerpen moet (via de Oosterweelverbinding), eerst kunnen parkeren aan de Park & Ride-zone aan Luchtbal en van daaruit bijvoorbeeld een e-bike kunnen nemen richting het centrum van Merksem.

Professor D’Hooghe stelt zijn bevindingen deze donderdag (19 september) officieel voor aan beleidsmakers, architecten en projectontwikkelaars op de jaarlijkse vastgoedtop Realty in Knokke-Heist. 
 

_{Over Realty
Realty is de jaarlijkse top voor vastgoedprofessionals, die ditmaal doorgaat op het Albertstrand en in het Grand Casino van Knokke-Heist. De summit duurt twee dagen - van donderdag 19 tot en met vrijdag 20 september. Op Realty worden de laatste inzichten in de vastgoedwereld toegelicht door nationale en internationale topsprekers en is er ruimte voor debatten en netwerking.}