Oud Gerechtshof in Hasselt krijgt complete make-over

Het oud gerechtshof op de Hasseltse Havermarkt, één van de meest monumentale gebouwen van de provincie, krijgt een totale make-over. Waar er vroeger nog recht gesproken werd, komen er nu 30-tal appartementen met plaats voor drie winkels en kantoren. Belangrijk detail: de historisch waardevolle gevels blijven behouden. Het nieuwe herbestemmingsproject moet een voorbeeld worden van de toekomstige stedelijke ontwikkelingen van de stad Hasselt.

Eerst een beetje geschiedenis over de site van het oud gerechtshof, die elke Hasselaar - en bij uitbreiding Limburger - wel kent, al was het maar omwille van het monumentale gebouw. Het gaat onder meer om het majestueus gebouw De Crone, op de Havermarkt 8 in Hasselt, dat een lange en voorname geschiedenis kent. In de 15de en 16de eeuw was op deze locatie het gasthof De Crone gevestigd, een gekende herberg waar vaak luxueuze banketten georganiseerd werden voor voorname gasten.

In 1580 kocht het stadsbestuur het pand op en bouwde het om tot het Hasseltse stadhuis. In de kelders van het stadhuis bevonden zich toen ook de ‘tortuurkamers’ waar beschuldigden op een ietwat “aparte” manier werden ondervraagd. Toen de stad in 1779 het huidige stadhuis aan het Groenplein in gebruik nam, werd De Crone afgebroken en in 1780 vervangen door het huidige gebouw dat gebouwd werd als een hotel in neoclassicistische stijl. In de 19e eeuw werden de gevels bijkomend verfraaid met decoratief stucwerk en in de 20e eeuw werden grondige verbouwingen uitgevoerd bij de transformatie tot Kredietbank en vervolgens handelsrechtbank.

Het gerechtshof naast het pand De Crone, op de Havermarkt 10, maakt eveneens deel uit van de site. Het werd in 1934 gebouwd naar de plannen van architect Vermeersch. Het ontwerp in eclectische interbellumarchitectuur kwam toen als winnaar uit de bus bij een wedstrijd die door de toenmalige overheid werd uitgeschreven. Vandaag is de gevel met de bijzondere hoektoren zowat in heel Vlaanderen gekend door de serie De Smaak van De Keyser.

De federale overheid, de FOD Financiën, wees  begin 2017 na een publieke bieding Tans Group aan als nieuwe eigenaar van het Oud gerechtsgebouw.

Met alle respect voor de geschiedenis van de site plant projectontwikkelaar Kolmont er nu 30-tal appartementen, 3 winkels en kantoorruimte.

Gerechtshof in ere herstellen

Intussen staat het oud gerechtsgebouw sinds 2011 grotendeels leeg. Wel is er een actief leegstandbeheer waar jonge creatievelingen de kans krijgen om zeer betaalbaar te wonen en de beschikbare ruimtes beroepsmatig in te richten. Daarnaast zijn er professionele muzikanten die er een geluidsstudio hebben en kunstenaars die er hun werk tentoonstellen.

Projectontwikkelaar Kolmont, die vandaag gevestigd is op Havermarkt 45, wil er alvast haar kantoren onderbrengen. Maar belangrijker nog: we willen het monumentale gebouw in ere herstellen, zo luidt het. Dit is een referentieproject wat betreft een duurzame aanpak van complexe binnenstedelijke probleemgebouwen.

“Door de vele verbouwingen in de 20e eeuw is er weinig respectvol omgegaan met het interieur. De ontwerpers, architectenbureaus Michel Janssen en Laurijssens Architects, willen dat nu rechttrekken door het gebouw nu los te koppelen van het naastgelegen monument “Leerske” en de achterliggende bijgebouwen. Daardoor wordt het statige huis De Crone weer in zijn oorspronkelijke grandeur hersteld. Voor huisnummer 6 - dat nooit een historisch gebouw is geweest - komt er een vervangende nieuwbouw met ingetogen en teruggetrokken architectuur. Het naastgelegen monument “Leerske” zal hierdoor terug prominenter het straatbeeld versterken.”

Michel Verhoeven, Kolmont

Zowel voor huisnummer 8 als 10 worden inventieve nieuwe ingrepen voorzien.

“De huidige gesloten en afstandelijke gevel van het voormalige gerechtsgebouw zal op straatniveau plaatselijk op een subtiele geïntegreerde manier worden geopend en dit rekening houdend met de kwaliteiten van het bestaande gevelbeeld. Op deze wijze ontstaat een sterke relatie tussen het interieur en het openbaar domein dat drempelloos zal doorlopen in het gebouw. Bij de geplande infrastructuurwerken in het centrum zal daarenboven de Havermarkt vanaf het project als publieke ruimte worden verbonden met de Grote Markt.”

Michel Janssen, Architect.  

Ook het binnengebied wordt ontpit. De 20ste-eeuwse bijgebouwen, achter huisnummer 8 en 10, worden verwijderd en maken plaats voor kantoren en appartementen rond een intensieve stadstuin. Deze groene stadsoase is weelderig en avant-gardistisch. Het ontwerp is van landschaparchitect Pieter Daenen.

Stad van de toekomst

Kolmont ziet de herbestemming van het oud gerechtsgebouw als een voorbeeld van de stedelijke ontwikkeling van de toekomst. Het project zal zowel wonen, werken en winkelen combineren en moet een absoluut voorbeeld worden van de “verticale stad” met respect voor de historische context van de gebouwen en de omgeving. We willen de leefkwaliteit van de Hasselaar verhogen en onmiskenbaar onze bijdrage leveren aan het bruisend stadsdeel van de Grote Markt en de Havermarkt, zo luidt het.

“Bovendien worden de kantoren en appartementen ook duurzaam verwarmd en gekoeld. Elke functie wordt uitgewerkt volgens de huidige eisen op gebied van isolatie, ventilatie en alternatieve energie. Er wordt gekozen voor een verwarming op lage temperatuur, waardoor de appartementen kunnen genieten van vloerverwarming. De keuze voor geothermie of lucht/water warmtepomp ligt voorlopig nog open.”

Koen Laurijssens, Architect

Gezien de binnenstedelijke ligging en de nabijheid van het openbaar vervoer (trein en bus) zal er ook fors worden ingezet op duurzame mobiliteit en vergroening / verkoeling van de binnenstad. Er komt een ruime bovengrondse fietsenstalling met elektrische oplaadpunten. Net zoals er een servicepunt voor fietsen gepland is, waar de bewoners hun fietsen kunnen laten repareren en poetsen.

*** Ontdek op Open Monumentendag het Oud Gerechtsgebouw: de stadsgidsen geven toelichting over de geschiedenis van de gebouwen aan de hand van fotopanelen. Zondag 9 september zijn er in het Oud Gerechtsgebouw van 10u00 tot 13u00 en van 14u00 tot 17u00 geleide bezoeken, tussen 10u00 en 18u00 blijven de deuren geopend en kan iedereen het Oud Gerechtshof vrij bezichtigen.