Unieke brieven van één van de grondleggers van Moderne Kunst in België onder de hamer

Hij staat geboekstaafd als één van de belangrijkste trendsetters van de Moderne Kunst in België: Rik Wouters. Twee hoogstpersoonlijke brieven van de straatarme kunstenaar die ruim honderd jaar geleden een indrukwekkend oeuvre achterliet, worden nu geveild in het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions. En dat lokt heel wat interesse bij de echte kenners, zo stelt het veilinghuis. De internationaal bekende Belgische kunstenaar, wiens werk vorig jaar nog 1,4 miljoen euro opbracht, wordt dankzij zijn repertoire aan beeldhouwwerken, schilderijen, tekeningen en etsen gezien als dé spilfiguur van het Brabants ‘fauvisme’, een expressionistische stroming in de schilderkunst. De brieven geven een uitzonderlijke inkijk in het persoonlijke leven van de kunstenaar én zijn gegeerd goed. Het duurste stuk dat op dezelfde veiling onder de hamer zal gaan, is echter een 350-jaar oude atlas met een geschatte waarde van minstens 170.000 euro.

Het werk van Mechelaar Rik Wouters (1882-1916) blijkt vandaag levendiger dan ooit. Zijn indrukwekkende oeuvre - in nauwelijks 10 jaar tijd creëerde de kunstenaar niet minder dan 170 schilderijen, 35 sculpturen, 50 etsen, 40 pastels en 1500 tekeningen - zat decennia lang begraven in museumzalen en privécollecties. Nu wordt het meer en meer publiek gemaakt. Met recent nog twee exclusieve tentoonstellingen krijgt Wouters sinds een paar jaar weer alle aandacht die hij volgens kunstexperten verdient.

Bij het grote publiek is hij vooral bekend om zijn overvloed aan aan felle kleuren en zijn keuze voor ontroerende onderwerpen. Vorig jaar nog bracht één van zijn werken op een veiling in Londen maar liefst 1,4 miljoen euro op. Ook de twee originele brieven die vanaf vandaag voor het grote publiek te zien zijn in het Brusselse veilinghuis Arenberg Auctions, wekken bij de kenners heel wat interesse. De twee brieven dateren van vlak voor zijn dood in 1916. Hij stierf toen op 33-jarige leeftijd.

Hond Punch

De eerste brief - een kladversie uit 1914 en gericht aan zijn schildersvriend Maurice Wagemans (1877-1927) meet 44 op 53 centimeter en biedt een unieke blik op het toenmalige vrijetijdsleven van Wouters. Hij vertelt over Punch, een hond die hij geadopteerd had van Wagemans. In de brief legt de kunstenaar in geuren en kleuren uit uit hoe braaf Punch is en wat hij allemaal meemaakt. Verder bevat de brief twee vluchtige potloodschetsen. Op één tekening is Punch te herkennen die achter zijn eigen staart loopt, terwijl zijn vrouw Nel, gekleed in een lange jurk, lachend toekijkt.

“Wat niet veel mensen weten, is dat Wouters naast zijn plastische vaardigheden ook een geïnspireerd schrijver blijkt te zijn geweest. Hij maakte in zijn laatste levensjaren vooral sombere en grauwe werken, maar deze opgewekte brief staat daar lijnrecht tegenover. Zo lijkt het dat Punch destijds één van de laatste zonnestralen was in zijn leven, net als Nel.”

Henri Godts, expert veilinghuis Arenberg Auctions

Kanker

De tweede brief - eveneens een kladversie en te dateren rond 1915 - vertelt een heel ander verhaal. Wouters verblijft op dat moment in Amsterdam na zijn internering als deserteur in een militair kamp te Zeist. Hij werd toen al geteisterd door hevige hoofdpijn, wat niet veel later kanker bleek te zijn. De bekende fauvist stelde de iets kleinere brief van 43 op 34 centimeter op in twee talen: Frans op de voorzijde en Nederlands op de achterzijde. In de brief richt de kunstenaar zich vanuit een klein appartement in Amsterdam tot zijn “très chers amis”.

Wouters beschrijft hoe hij alsmaar meer verzwakt door de slepende ziekte. De modernist vermeldt dat hij vertrouwt in de kennis van zijn dokter en hij sluit af met een boodschap van hoop en geduld.

“Tot voor kort konden we ons enkel via zijn kunstwerken voorstellen hoe Wouters heeft geleden onder zijn ziekte. Deze brief gunt ons echter een exclusieve kijk op de échte gevoelens van de kunstenaar in zijn laatste maanden. Niet aan de hand van schilderijen en tekeningen, maar via heldere woorden kunnen we ons voor het eerst volledig inleven in zijn pijn.”

Henri Godts, expert veilinghuis Arenberg Auctions

‘Grootste atlas ooit’

Naast de brieven van Wouters biedt het Brusselse veilinghuis nog enkele andere uitzonderlijke loten aan. In het oog springt - naast een zeldzaam en uitzonderlijk goed bewaard stel van aard- en hemelgloben door Coronelli uit 1696 - vooral een 350 jaar oude atlas van Joannes Blaeu - geschat op een bedrag tussen de 170.000 en 250.000 euro. De ‘Atlas Maior’ komt uit de persoonlijke bibliotheek van Karel van Lotharingen (1712-1780), de Oostenrijkse landvoogd van onze contreien tijdens de tweede helft van de 18e eeuw. De ‘grootste en meest gedetailleerde atlas ooit’ - zoals het werk bekend staat - werd in 1663 volledig in het Frans uitgegeven.

“De Franstalige versie van deze atlas is uitgebreider dan de originele Latijnse editie, die vorig jaar in mei nog onder de hamer ging voor 600.000 euro. De waarde van deze editie, waarvan er wereldwijd amper dertig exemplaren beschikbaar zijn, wordt tussen 170.000 en 250.000 euro geschat.”

Henri Godts, expert veilinghuis Arenberg Auctions

Verder worden er in totaal een 70-tal zeer zeldzame eerste edities geveild van natuurhistorische plaatwerken in prachtige kleuren. De werken uit deze verzameling gaan terug tot het begin van de zeventiende eeuw en hebben een gezamenlijke waarde die kan oplopen tot ruim 250.000 euro. De prestigieuze volumes betreffende o.a. uitgestorven schildpadden door Thomas Bell en bijzondere vogels uit het Himalaya-gebergte door John Gould.

De veiling zelf, waar maar liefst 1221 loten onder de hamer gaan voor het grote publiek, vindt plaats op 29 en 30 maart in veilinghuis Arenberg Auctions in de Wolstraat in Brussel.